عوامل ایجاد پوکی استخوان و راه های پیشگیری از ان

رشد طولی استخوان‏ها تا قبل از 20 سالگی کامل و متوقف می‏ شود، اما افزایش استحکام استخوان‏ها بعد از سن 20 سالگی همچنان ادامه خواهد داشت و بین سن 30 تا 20 سالگی استخوان‏ها ضخیم و عریض می‏شوند و در سن 30 سالگی به حداکثر حجم تراکم استخوانی خود می‏رسد. بنابراین هرچه در سنین پایین ذخیره توده استخوانی شما بیشتر باشد در سنین بالا از استخوان‏های قوی ‏تری برخوردار خواهید بود. اما پوکی استخوان یا استئوپروز بیماری است که در آن تراکم و قدرت استخوان های بدن کاهش یافته و بدنبال آن احتمال شکستگی استخوان ها افزایش میابد. پوکی استخوان معمولاٌ بتدریج پیشرفت میکند و هیچ علامتی از خود بروز نمیدهد تا وقتی که شکستگی بوجود بیاید.

پس از سن 65 سالگی از هر 3 زن ، یکی دچار شکستگی مهره و پس از 70 سالگی از هر 5 زن یکی دچار شکستگی استخوان لگن به دنبال پوکی استخوان می شود همچنین پس از سن 35 سالگی فرآیند پوکی استخوان آغاز می شود. از نشانه های پوکی استخوان می توان کمردرد ، شکستگی انتهای استخوان ساعد و شکستگی سر استخوان ران و افتادن دندان ها را نام برد.

بافت استخوانی پوک وبافت استخوانی سالم

عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان

1. سابقه فامیلی: در صورت سابقه شکستگی در بستگان نزدیک (پدر، مادر، خواهر و برادر)، احتمال ابتلا به شکستگی تا دو برابر افزایش می یابد.
2. جثه بدنی: استخوان بندی ظریف و جثه کوچک تر موجب افزایش احتمال پوکی استخوان می شود.
3. نژاد و عوامل ارثی: نژاد آسیایی و افرادی که پوست و موی روشن دارند بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.
4. سن: با بالا رفتن سن، تراکم استخوان در هر دو جنس به تدریج کاهش می یابد؛ به طوری که از حدود 40 سالگی نیم تا یک درصد در سال کاهش می یابد.
5. نژاد و عوامل ارثی: نژاد آسیایی و افرادی که پوست و موی روشن دارند بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.یائسگی و کاهش هورمون های جنسی: هورمون های جنسی نقش مهمی در استحکام استخوان ها دارند. بنابراین هر عاملی از جمله یائسگی که باعث کم شدن این هورمون ها شود پوکی استخوان را تسریع می کند.
6. جنس: پوکی استخوان در زنان به دلیل کم بودن توده استخوان و پدیده یائسگی شایع تر است. زنان در هر سنی 4 تا 5 برابر مردان دچار شکستگی استخوان می شوند.
7. بیماری های همراه: برخی بیماری ها مانند بیماری های مزمن کبد و کلیه، دیابت نوع 1، افزایش هورمون تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات هورمون های جنسی، اسهال مزمن و اختلالات سوء جذب، بی اشتهایی عصبی، پیوند اعضا و برخی سرطان ها باعث افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان می شوند.
8. رژیم غذایی: کلسیم باعث قوی شدن استخوان ها می شود. ویتامین «د» نیز مثل کلیدی است که باعث ورود کلسیم به استخوان ها و استحکام آن ها می شود. مصرف این دو ماده در رژیم غذایی به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می کند.
9. ورزش و فعالیت بدنی: ورزش سبب افزایش رشد استخوانی به ویژه در کودکی و دوران بلوغ می شود. ورزش مناسب و متناسب با سن بطور مستمر موجب افزایش تراکم استخوانی می شود.
10. مصرف داروها: مصرف طولانی مدت داروهای حاوی کورتون، داروهای ضد صرع و داروهایی که برای درمان بیماری های تیروئیدمصرف می شوند؛ موجب بروز پوکی استخوان می شود. این دسته داروها حتما باید با تجویز پزشک و در صورت نیاز با مکمل های دارویی مانند کلسیم و ویتامین «د» مصرف شوند.
11. مصرف دخانیات و الکل: مصرف دخانیات شامل سیگار، قلیان، پیپ و چپق موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان،یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون های جنسی می شود که به تسریع پوکی استخوان می انجامد. مصرف الکل نیز با کم کردن فعالیت سلول های سازنده استخوان موجب پوکی استخوان می شود.

پیشگری از پوکی استخوان با تغذیه مناسب

کلسیم یکی از اجزای سازنده استخوان است و غذای روزانه هر فرد بالغ، باید حداقل حاوی هزار تا1200 میلی گرم کلسیم باشد. البته این مقدار در زنان باردار، شیرده، یائسه، افراد مسن و بچه ها بیشتر بوده و بین 1500 تا2 هزار میلی گرم است.
بهترین منبع کلسیم و پروتئین: شیر، پنیر، ماست و غذاهای دریایی به ویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین است و در سبزیجات: سبزیهای برگ سبز، کلم پیچ، شلغم، هویج، پرتقال، انگور، توت فرنگی، خرمالو، زیتون، جعفری، اسفناج، کرفس، کشمش، بادام،پسته، گردو، حبوبات سرشار از کلسیم هستند.